Co do zasady ubezpieczenie domu obejmuje terytorium Polski. Jeśli jest to pakiet ubezpieczenia domu zawierający inne ubezpieczenia, to Assistance obejmuje miejsce ubezpieczenia, czyli dom i działkę, a może obejmować także ubezpieczony domek letniskowy. Ubezpieczenie NNW obejmuje również terytorium Polski z możliwością rozszerzenia zakresu terytorialnego np. na kraje Europy, a ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej działa najczęściej na terenie całego świata, z wyłączeniem np. USA, Kanady itd.
Suma ubezpieczenia
Ważną rzeczą – o czym pisałem w poprzednim artykule tutaj – jest właściwe ustalenie sumy ubezpieczenia. W ubezpieczeniu domu mieszkalnego, co do zasady podaje się sumy ubezpieczenia oddzielnie dla poszczególnych grup mienia: domu z elementami stałymi lub bez, ruchomości domowych, domku letniskowego, budynku gospodarczego, przedmiotów wartościowych, elementów działki itd. Dodatkowo trzeba pamiętać o ustalonych limitach odpowiedzialności ubezpieczyciela dla różnego rodzaju mienia: wartości pieniężnych, biżuterii, przedmiotów wartościowych, różnego rodzaju sprzętu elektronicznego, instrumentów muzycznych itp. Są to limity określone procentowo np. do 10% sumy ubezpieczenia mienia ruchomego, kwotowo: do 10 000 złotych lub w sposób mieszany: do 10% wartości ubezpieczenia mienia ruchomego, ale nie więcej niż 15 000 złotych. Stąd trzeba zawsze dostosować sumę ubezpieczenia np. mienia ruchomego do tych limitów i ich ubezpieczenia w ramach ustalonych górnych granic limitowych.
Ubezpieczenie wyposażenia mieszkania/domu
Niektórzy ubezpieczyciele żądają dołączenia do wniosku o ubezpieczenie spisu ubezpieczonych rzeczy przekraczających jednostkową wartość np. 10 000 złotych, w określonych sytuacjach mogą żądać dołączenia fotografii wykonanych bezpośrednio przed zawarciem ubezpieczenia np. w przypadku rzadkich i drogich instrumentów muzycznych, dzieł sztuki i przedmiotów zabytkowych. W określonych sytuacjach warunkiem ubezpieczenia określonego przedmiotu (rzeczy) jest przedłożenie wyceny rzeczoznawcy lub rachunku zakupu przedmiotów wartościowych. Pozwoli to bezspornie określić ich wartość do ubezpieczenia oraz identyfikację w razie szkody.
Wybór systemu ubezpieczenia
Ważny jest także wybór systemu ubezpieczenia. Wspominałem już o proporcjonalności wypłat przy ubezpieczeniu systemem na sumy stałe. Czyli w przypadku niedoubezpieczenia domu szkoda zostanie wypłacona w takiej proporcji, w jakiej wartość ubezpieczonego domu była do wartości rzeczywistej tego domu. Stąd zawsze dom z elementami stałymi należy ubezpieczać do jego pełnej wartości (rynkowej) nie tylko w systemie na sumy stałe, który jest podstawowym w tego typu ubezpieczeniach majątkowych. Pozostałe elementy domu – głównie ruchomości domowe – można ubezpieczać w systemie na pierwsze ryzyko, czyli do określonej wartości, a nie całej jego wartości.
Kluczowe jest określenie wartości na podstawie, której ubezpieczamy mienie. Może to być wartość rzeczywista (rynkowa) lub odtworzeniowa zwana także nową. Przy czym wartość odtworzeniowa ubezpieczanego domu jest ograniczona jego wiekiem liczonym od roku jego budowy. Przykładowo w tej wartości możemy ubezpieczyć nie palny dom mieszkalny i gospodarczy, który nie przekroczył 50 (60) lat, a palny 30 lat. Przy wyliczaniu wieku brane są pod uwagę przeprowadzane remonty kapitalne lub odbudowa domu, które obejmowały elementy konstrukcyjne domu oraz pokrycie. Należy pamiętać, że ubezpieczyciele różnie określają w OWU palność budynku i zawsze trzeba to dokładnie sprawdzać i odpowiednio klasyfikować. Podobnie w tej wartości można ubezpieczyć domki letniskowe do 30 lat niepalne i 20 palne.
Podobnie jest przy ubezpieczaniu innych elementów domu. Ubezpieczyciele ustalają do jakiego wieku np. ruchomości domowe mogą być ubezpieczane jako nowe w wartości odtworzeniowej, a jeśli nie to w wartości rzeczywistej. Do ubezpieczenia mienia na tarasach, w ogrodach, małej architektury na działce, wartość ubezpieczenia ustala się (wylicza) na podstawie średnich cen stosowanych np. w danym powiecie.
Wartość nieruchomości
Sumę ubezpieczenia domu i wszystkich rodzajów mienia zawsze deklaruje ubezpieczający znając powyższe zasady. Agent ma obowiązek w ramach rozpoznania potrzeb klienta, pomoc mu w określeniu tych wartości w szczególności wyjaśniając szczegółowe uregulowania OWU i skutki zastosowania lub niezastosowania poszczególnych rozwiązań. Ostatecznie ubezpieczający deklaruje we wniosku o ubezpieczenie domu sumy ubezpieczenia mienia. To bardzo ważne, bo każdy zakład ubezpieczeniowy odpowiada do wysokości faktycznie poniesionej szkody w ramach podanych przez niego i umieszczonych na polisie sum ubezpieczenia i limitów odpowiedzialności. Trzeba też pamiętać, że ustalenie sumy ubezpieczenia powyżej wartości mienia (przedmiotów) nie wpływa na zwiększenie odpowiedzialności ubezpieczyciela i wysokość odszkodowania. Podstawą wyliczenia wielkości szkody jest zawsze realna wartość mienia w dniu powstania szkody, z uwzględnieniem systemu i przyjętego rodzaju wartości ubezpieczenia.
Ubezpieczenie all risk
Ważnym jest także wybór sposobu ubezpieczenia: według ryzyk nazwanych, lub w zyskującym coraz większe uznanie systemie wszystkich ryzyk – ”all risk”. W ubezpieczeniu z ryzykami nazwanymi ochrona ubezpieczeniowa obejmuje tylko ryzyka enumeratywnie wymienione w OWU. Są to najczęściej tzw. „ogień i inne zdarzenia losowe: obejmujące: deszcz nawalny, dym, falę uderzeniową, grad, huragan, lawinę, obsunięcie się ziemi, pożar, uderzenie pioruna, uderzenie pojazdu upadek statku powietrznego, wybuch, zalanie zaleganie śniegu lub lodu oraz zapadanie się ziemi. To zestaw ryzyk, który można rozszerzyć o powódź oraz trzęsienie ziemi. U poszczególnych ubezpieczycieli mogą występować rożne odstępstwa od przedstawionego wykazu ryzyk. Np. mogą one obejmować: przepięcia atmosferyczne i elektryczne, upadek drzew i masztów, wandalizm, zamarznięcie wody w instalacjach lub urządzeniach w domu, akty terroru, ubezpieczenie agroturystyczne, mienia służbowego, konia rekreacyjnego i wiele innych.
Ubezpieczenie wg. wszystkich ryzyk obejmuje wszystkie zdarzenia powodujące szkodę za wyjątkiem ryzyk wymienionych w OWU. Są one zawsze zawarte w OWU danego ubezpieczenia i brak miejsca nie pozwala ich nawet tutaj przedstawić.
Ze względu na znacznie szerszy zakres ochrony, ubezpieczenie według ‘All Risk” jest droższe ale w przypadku domu, zwłaszcza nowego jest w pełni uzasadnione. I zawsze go rekomenduje swoim klientom, znajomym i przyjaciołom jako najpełniejszą i najlepszą ochronę ubezpieczeniową występującą obecnie na rynku.
Czas trwania ubezpieczenia
Ubezpieczenia majątkowe z reguły są zawierane na okres jednego roku. W ostatnich latach pojawiły się możliwości ubezpieczania domów mieszkalnych na 3 lata. Ubezpieczyciele zachęcają do takiej formy gwarantując niezmienność ceny w okresie 3 letniego ubezpieczenia bez względu na powstałe szkody oraz zniżki składki np. 50% wysokości składki za trzeci rok ubezpieczenia.
Ważne, aby wznawiając ubezpieczenie domu na kolejny okres (np. 3 letni) sprawdzić jakie wprowadzono zmiany i nowe rozwiązania, a nie wznawiać go automatycznie. Ubezpieczyciele są bardzo aktywni we wprowadzaniu zmian i „nowości” w swoich produktach. Chcą w ten sposób odpowiedzieć na coraz wyższe wymagania klientów i pozyskiwać nowych ubezpieczonych.
Dla przykładu podaję jakie zmiany wprowadzili wybrani ubezpieczyciele w ostatnim okresie czasu:
- Wprowadzono brak redukcji sumy ubezpieczenia. Oznacza to, że w przypadku wypłaty odszkodowania nie ma potrzeby dokonywania doubezpieczenia ponieważ suma ubezpieczenia pozostaje na pierwotnym poziomie.
- Zniesiono proporcje w wypłacie odszkodowania. Oznacza to, że wypłata odszkodowania następuje w pełnej wysokości do sumy ubezpieczenia i limitów. System ubezpieczenia na sumy stałe traci tutaj na znaczeniu.
- Wyposażenie domu (mienie ruchome) jest zawsze traktowane jako nowe bez względu na okres eksploatacji.
- Wprowadzono możliwość ubezpieczania dzieł sztuki, antyków i zbiorów kolekcjonerskich w ramach ubezpieczenia wyposażenia domu, ale z zachowaniem szczególnych warunków ubezpieczenia.
- Stworzono możliwość ubezpieczania oświetlenia zewnętrznego budynków wraz czujkami i monitoringiem.
- Wprowadzono możliwość ubezpieczania coraz popularniejszych dronów amatorskich, oraz UTO, czyli: hulajnóg elektrycznych, deskorolek, rowerów elektrycznych i zwykłych oraz podobnych urządzeń. To wpisanie się w tren „eko” i odpowiedź na wyzwania elektromobilności.
- Zniesiono limity odpowiedzialności na mienie znajdujące się w pomieszczeniach gospodarczych i pomieszczeniach połączonych bezpośrednio z budynkiem mieszkalnym.
- Zniesiono nawet obowiązek wymogu obowiązkowych przeglądów okresowych budynków – w systemie all risk w budynkach do 40 lat – co nie jest zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.
Są to tylko przykłady, bo sytuacja zmienia się praktycznie z miesiąca na miesiąc.
Nowe możliwości
Warto zaznaczyć, że ubezpieczyciele nie pozostali w tyle i odpowiedzieli na zapotrzebowania związane z rozwojem odnawialnych źródeł energii w domach mieszkalnych: fotowoltaiki, energii wiatrowej, czy pomp ciepła powiązanych z budynkiem mieszkalnym. Mogą być one ubezpieczone w ramach wartości domu i jego stałych elementów (np. zamontowane na dachu), jako budowle (wybudowane na konstrukcjach obok domu) lub oddzielnie na podstawie specjalnych ubezpieczeń, obejmujących także np. straty w energii na wskutek poniżej normatywnego oświetlenia itd. Właściciele mogą ubezpieczyć takie systemy bez limitu kWp (mocy), w ramach ubezpieczenia znajdą zwrot czyszczenia powierzchni paneli fotowoltaicznych i naprawy uszkodzonych urządzeń, jeśli wydajność danego ubezpieczonego systemu spadła poniżej 20%. Niektórzy ubezpieczyciele pokryją także koszty zakupu dodatkowej energii elektrycznej, które wynikają z uszkodzenia, zniszczenia lub kradzieży systemu słonecznego. To zagadnienie omówię w oddzielnym materiale.
